ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿ ಆರಾಧನೆ

Abstract

ಜೈನರಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿ ಆರಾಧನೆಯನ್ನು ನೋಡುವುದಾದರೆ ಯಕ್ಷಿ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಬೌದ್ಧ ಮತ್ತು ಜೈನಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಕೊಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಮೊದಲು ಬೌದ್ಧಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿ ಆರಾಧನೆಯು ಜೈನಧರ್ಮದ ಪ್ರವೇಶಪಡೆಯಿತು. ಜೈನರಲ್ಲಿ ಆಚಾರ್ಯರಿಗೆ ಇರುವಷ್ಟು ಪ್ರಾಧಾನ್ಯತೆ ಸನ್ಯಾಸಿನಿಯರಿಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗೊಂಡು ಜೈನರಿಗೆ ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಗಳ ಪ್ರವೇಶವು ತಂತ್ರ ರೂಪದಲ್ಲಿ, ಸ್ತ್ರೀ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಜೈನರಲ್ಲಿ ಪದ್ಮಾವತಿ, ಬೌದ್ಧರಲ್ಲಿ ತಾರಾಭಗವತಿ ಪ್ರಮುಖ ಶಕ್ತಿ ದೈವಗಳಾಗಿ ಜನಪ್ರಿಯರಾದರು.

ತೀರ್ಥಂಕರರು ಕೇವಲ ಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿರುವ ಮುನ್ನ ಆತ್ಮ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ತಪಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದಾಗ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾಗಿ ಅನೇಕ ಉಪಸರ್ಗಗಳು ಎದುರಾಗುವುದು ಉಂಟು. ಅದು ಪೂರ್ವಕೃತ ಕರ್ಮದ ಫಲವಾಗಿ ಇರಬಹುದು ಅಥವಾ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವಿಕೋಪಗಳಿಂದ, ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗುವ ತೊಂದರೆ ಇರಬಹುದು. ಆ ಉಪಸರ್ಗಗಳನ್ನು ಯಕ್ಷ ಯಕ್ಷಿಯರು ನಿವಾರಿಸಿ ಮೋಕ್ಷದ ಹಾದಿಯತ್ತ ಸುಗಮವಾಗಿ ಸಾಗಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುವರು. ಇಪ್ಪತ್ತನಾಲ್ಕು ಜನ ತೀರ್ಥಂಕರರಿಗೂ ಮೂರ್ತಿಯ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷನು ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಯಕ್ಷಿಯೂ ಇರುತ್ತಾರೆ. ತೀರ್ಥಂಕರರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇವರೂ ಸಹ ದೇವತಾ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದು, ಪೂಜೆಗೆ ಅರ್ಹರಾಗಿ ಯಕ್ಷಿಯರು ಜೈನರಲ್ಲಿ ಪೂಜೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.